تمرکز بر کنترل هزینه‌ها و ایجاد منابع درآمدی جدید
تاریخ درج تحلیل: 1 ارديبهشت ماه سال 1400
شرکت برق و انرژی سپهر، از باارزش‌ترین دارایی‌های گروه سرمایه‌گذاری خوارزمی، این روزها با سکانداری مدیرعامل جدید، به شدت درگیر بازبینی اهداف، تدوین برنامه استراتژیک، کاهش حجم مطالبات از وزارت نیرو و کنترل و مدیریت هزینه‌هاست. در ادامه پای صحبت‌های دکتر کریم افشار، مدیرعامل جدید مجموعه نشسته‌ایم تا از چالش‌ها، دستاوردها و برنامه‌های آتی شرکت برق و انرژی سپهر مطلع شویم.
لطفاً معرفی کوتاهی از خودتان داشته باشید و این‌که چطور شد به مجموعه برق و انرژی سپهر پیوستید؟
بنده فارغ‌التحصیل دکتری مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف شهریور در سال ۸۶ هستم. از سال ۸۱ با معاونت برنامه‌ریزی وزارت نیرو همکاری داشتم و در این همکاری بیشتر بحث‌های انجام اصلاحات در صنعت برق را دنبال می‌کردم. در سال ۸۲ چند ماه قبل از این‌که بازار برق ایران راه بیفتد، در بازه‌ای تا سال ۸۵ مسئول عملیات بازار برق بودم؛ در این مدت چون کار عملیاتی بود، تمامی اصلاحات، مقررات و موضوعاتی که در آن مقطع وجود نداشت، کارهایش را ما انجام می‌دادیم. از سال ۸۵ به دلیل آماده شدن برای دفاع دکتری بنده به‌عنوان مشاور با مجموعه شرکت مدیریت شبکه برق ایران تا سال ۹۰ همکاری کردم، اما در همین بازه با شرکت‌هایی که در حال واگذاری بودند، شرکت‌های برق منطقه‌ای، شرکت‌های توزیع، وزارت نیرو و مدیریت شبکه به‌صورت مشاوره‌ای و پروژه‌ای همکاری می‌کردم. بعد از سال ۹۱ که بحث واگذاری‌ها جدی شد، و از ابتدای سال ۹۲ همکاری من با مجموعه شرکت توسعه برق و انرژی سپهر شروع شد. از سال ۹۴ معاون بازارهای برق این شرکت بودم و از آبان امسال که دیگر مسئولیت جدیدی را قبول کردم. همچنین عضو هیئت‌علمی و دانشیار دانشگاه بین‌المللی امام خمینی هم هستم.
کمی درباره فعالیت‌های اخیر برق و انرژی سپهر، دارایی‌های مجموعه و ... توضیح بدهید و این که شرکت را در چه وضعیتی تحویل گرفتید.
چون از ابتدا شرکت را بانک صادرات به مجموعه خوارزمی واگذار کرده و همچنین چون مدل واگذاری که به بانک صادرات شده بود در قالب رد دین بود، مسائلش به شدت متفاوت است با سایر نیروگاه‌هایی که شرکت‌‌ها از طریق سازمان خصوصی‌سازی گرفته‌اند. اصلی‌ترین فرقش هم در این است که چون نیروگاه‌های دیگری که از طریق سازمان خصوصی‌سازی واگذار شده‌اند، بخش عمده‌ای از پول آنها به شکل اقساط بوده و چون مشکل نقدینگی جدی در کشور و وزارت نیرو وجود داشت و کسانی که نیروگاه‌ها را خریده بودند نمی‌توانستند قسط‌ها را پرداخت کنند، اقساط با مطالباتِ فروش برق تهاتر می‌شد. نیروگاه ما چون در قالب رد دین به بانک صادرات و بانک صادرات به خوارزمی و برق سپهر است، اصلا بحث بدهکاری به سازمان خصوصی‌سازی وجود نداشته؛ پس شاید جدی‌ترین مشکلش این بود که مطالباتش مرتباً انباشته می‌شد، یعنی انگار خریدی نقدی صورت گرفته بود و از طرفی هم نمی‌توانست مطالباتش را دریافت کند. طبیعتاً حجم مطالباتش نسبت به نیروگاه‌هایی که از طریق سازمان خصوصی‌سازی خریداری شده بودند بیشتر بود.
مشکلی که ما داریم و ممکن است بازهم با نیروگاه‌های دیگر متفاوت باشد، در این است که ما نیروگاهی هستیم که از سال ۱۳۵۰، بخش بخارمان و از سال ۱۳۷۲ هم بخش نیروگاه‌های سیکل ترکیبی‌مان فعالیت می‌کند. همچنین نزدیکی به تهران ضمن این‌که نقطه‌ای استراتژیک است و تأمین برق استان‌های البرز و تهران حسن است، اما عیب هم هست؛ چون ما نیروگاه بخارمان پایه‌اش مازوت‌سوز بوده، الان مردم ما درگیر مازوت‌سوزی شده‌اند، ولی متأسفانه مازوت نیروگاه ما به این دلیل که نزدیک پایتخت بودیم از سال ۹۴ پلمپ شده و فرصت تولید با مازوت از ما گرفته شده. علاوه بر این نیروگاه قدیمی است، نزدیک تهران و داخل مجموعه شهری بوده، دارای پرسنل بالایی است، در بحث‌های زیست‌محیطی شدیدترین سختی‌ها را داریم؛ همه این مسائل باعث میشود هزینه‌های بهره‌برداری‌مان به نسبت بالا باشد و از طرفی هم چون پول به ما نمی‌دهند نمی‌توانیم کارهایی را که بایستی در واحدهای‌مان انجام دهیم، مثل بحث‌های بهینه‌سازی و ارتقا را نداشته باشیم و درگیر رتق‌وفتق امور روزمره یا موضوعات خیلی کلیدی شویم.
ما سه تعمیر اساسی داشتیم و پول هم نداشتیم اما تمام تلاش‌مان را کردیم که نقدینگی لازم را برایش تأمین کنیم که برای بخشی‌اش این اتفاق افتاده. علاوه بر این برنامه‌ریزی تعمیرات بوده، که با حضور دوستانی در مجموعه برق و انرژی سپهر و نیروگاه این اتفاق افتاده و دو واحد تعمیراتش شروع شده. با همفکری دوستان خود تلاش می‌کنیم ساختار مطلوبی که برای اداره نیروگاه وجود دارد را طراحی کنیم، اهدافمان را بازبینی کنیم و باتوجه به تغییراتی که در این صنعت در سال‌های اخیر رخ‌داده است به برنامه استراتژیک‌مان فکر کنیم؛ اما موضوع جدی این است که بتوانیم مطالباتی که از مجموعه وزارت نیرو داریم حجمش را کاهش دهیم، یعنی تا جایی که میشود دریافتی بیشتری داشته باشیم، از واحدها خوب بهره‌برداری و نگهداری کنیم؛ همچنین یکی از مواردی که باید به آن رسیدگی کنیم، کنترل و مدیریت هزینه‌هاست، چون متأسفانه ما خریدار انحصاری داریم و نرخ‌های خرید برق در این سال‌ها متناسب با تورم و باقی شاخص‌ها افزایش نداشته است ولی هزینه‌ها افزایش جدی داشته‌اند و پیوسته فاصله بین درآمد و هزینه‌ها کوچک و کوچک‌تر میشود پس اگر بتوانیم از طریق شرکت مدیریت تولیدمان به‌غیراز نیروگاه خودمان برای نیروگاه‌های دیگر خدمات فنی مهندسی از جنس بهره‌برداری و تعمیرات را ارائه دهیم، یعنی بتوانیم ضمن این‌که روی هزینه‌ها کنترل داشته باشیم، منابع درآمدی هم برای شرکت ایجاد کنیم که بخشی از هزینه‌های‌مان پوشش داده شود. این موارد ذکر شده از اصلی‌ترین مواردی است که رویش تمرکز کرده‌ایم. اصلی‌ترین و شاید تنها دارایی‌مان هم همین نیروگاه بخار و سیکل ترکیبی است با مجموع ظرفیت هزار و ۶۲۵ مگاوات که ظرفیت اسمی‌‌اش است اما در واقع حدود ۱۴۰۰ مگاوات ظرفیت دارد.
لطفا معرفی کوتاهی از نیروهای انسانی فعال و ظرفيت های تخصصی مجموعه داشته باشید. در حال حاضر چند نفر در مجموعه در حال فعالیت هستند و چه برنامه هایی برای حفظ و جذب نیروهای کارآمد در نظر دارید؟
ما در نیروگاه حدود ۶۵۰ نفر پرسنل داریم، طبیعتاً با ساختار مطلوب فاصله داریم اما بخشی برمی‌گردد به این‌که نیروگاه بخار ما یک نیروگاه قدیمی است؛ با این که بخشی از تجهیزاتی که الان در نیروگاه¬های جدید استفاده میشود کاملا مدرن و مکانیزه است، اما در آنجا دستی و بعضاً با دخالت انسان انجام میشود. همانطور که گفتیم برنامه‌‌ای با خود نیروگاه داریم که برنامه زمان‌بری خواهد بود و آن اصلاح ساختارسازمانی مطلوب است که تعداد نفرات یا ساختاری که بهترین حالت اداره نیروگاه است بایستی طراحی شود، نباید در این کار عجله کنیم زیرا کار کاملا تخصصی است و نیاز است از گروه مشورتی و از تجارب دیگران استفاده کنیم. درباره نیروی کارآمد هم به دنبال این هستیم که منابع درآمدی برای شرکت داشته باشیم، چون در مواردی لازم است به شرکت‌های بیرونی سرویس دهیم که آنها دیگر رودربایستی ندارند؛ مثلا زمانی در شرکت‌های زیرمجموعه خودمان هستیم ولی وقتی بحث شرکت بیرونی مطرح میشود، کاملا روابط قراردادی و حرفه‌ای حاکم خواهد شد. از این منظر در خدماتی که برای نگهداری و تعمیرات تعریف کرده‌ایم، قاعدتاً به نیروهای کارآمدی نیاز است؛ یعنی افرادی که فوق‌العاده حرفه‌ای و متخصص باشند. با یکی دو نفر مذاکره کردیم و به مجموعه برق سپهر اضافه کردیم، تعدادی را هم به این دلیل که شرکت مدیریت تولید قرار است در سال‌های بعد کارهای تعمیرات و بهره‌برداری برای خارج از مجموعه خوارزمی انجام دهد، آنجا با آنها رایزنی و مذاکره می‌کنیم. ولی تا قبل از این که ساختارمان هم آماده شود، صرف اضافه کردن پرسنل کمکی نمی‌کند چون باید هدف‌گذاری‌هایمان و ساختار مطلوب را آماده کنیم بعد افراد متناسب با آن ساختار مطلوب اضافه شوند. افرادی که توانمند هستند در باکس‌های ما قرار می‌گیرند و تعدادی هم از بیرون به مجموعه ما اضافه خواهند شد. با افرادی هم که بازنشسته شوند خداحافظی خواهیم کرد.
فشارهای اقتصادی دو سال اخیر، چه تاثیری بر روند کاری مجموعه داشته است؟
ما هم از باقی فعالان اقتصادی مستثنا نبوده‌ایم؛ حتی شرایط برایمان سخت‌تر بوده، چون نقدینگی‌مان محدود است. از طرفی هم ۶۵۰ نفر پرسنل داریم که بالاخره تورمی بهشان تحمیل شده و ما خودمان را جای خانواده‌هایشان قرار می‌دهیم. تمام تلاش مجموعه این است که بتواند کمک حال‌شان باشد یا درک‌شان کند؛ اما واقعیت این است که گاهی وزارت نیرو همان حقوقی که برای همکاران پرداخت می‌کند با شانزده هفده روز تأخیر و با حداقل‌ها در اختیار ما قرار می‌دهد که ما سعی می‌کنیم این تأخیر را به همکاران منتقل نکنیم اما حقیقتاً سخت می‌گذرد، منتها جاهایی دوستان و همکاران همکاری می‌کنند. امیدواریم میزان مطالباتی که از وزارت نیرو داریم را کاهش دهیم تا هم برای نیروگاه برنامه‌های نگهداری و تعمیرات را به‌موقع انجام دهیم که نیروگاه را آماده و سرحال نگه داریم و از محلش درآمد کسب کنیم و از طرفی هم اگر منابع درآمدی خارج از مجموعه خودمان ایجاد کنیم، با ارائه خدمات به سایر حوزه‌ها بخشی از کاستی‌هایی که در وزارت نیرو قرار دارد را جبران کنیم.
آیا مشکلاتی که ذکر کردید، تنها برای دو سال اخیر بود؟
در کل در کسب‌وکار صنعت برق، مدیریت نیروگاه‌های بزرگ، کار فوق‌العاده سختی است چون همانطور که اشاره کردم با شرایط انحصاری خرید مواجه هستیم. هیچ صنعتی در هفت هشت سال گذشته در وضعیت ما نبوده. از سال ۹۳ تا اواخر اردیبهشت ۹۹ نرخ فروش برق ما به وزارت نیرو افزایش پیدا نکرده، درصورتی‌که هزینه‌های تعمیرات بیش از پنج برابر شده است و افزایش داشته است، هزینه‌های حقوق و پرسنل‌مان در این بازه چندین برابر شده بود. این صنعت، صنعت کاملاً خاصی است و نمی‌شود آن را با لبنیات، پالایشگاه و پتروشیمی مقایسه کرد زیرا آنها با صادراتی که دارند و تأثیراتی که درآمد آنها از ارز می‌پذیرد آن محصول را تولید می‌کنند؛ اما متأسفانه ما در تعمیرات، هزینه‌های ارزی داریم و درآمد‌های ریالی که نرخش را دولت تنظیم می‌کند و این باعث میشود مسائل ما کاملاً متفاوت باشد و گرفتاری‌هایی که صنعت با آن روبرو است بسیار متفاوت باشد و ابعادش بسیار بزرگ‌تر از صنعتی مثل فولاد یا مواد غذایی باشد. چون صنعت خریدارش و قانون‌گذارش وزارت نیرو است، ما دخل و تصرفی در درآمدها و بحث‌هایی که راجع‌به نرخ وجود دارد، نداریم و دامنه مشکلاتمان بزرگ‌تر از سایر صنایع و سخت‌تر است.
مطالبات مجموعه از وزارت نیرو در حال حاضر چه وضعیتی دارد و چه تمهیدات تازه‌ای برای وصول آنها اندیشیده شده؟
امسال دو پرونده داشتیم و امیدواریم با کمکی که مدیران قبلی زحمتش را کشیده بودند، به نتایج دلخواه برسیم. اگر دو سه مشکل بنیادینی که داریم حل شوند سال خیلی خوبی برایمان خواهد بود. راجع‌به امهال با مجموعه بانک صادرات بحثی وجود داشت که خوارزمی کمک کرد اقساطی را که نتوانسته بودیم پرداخت کنیم با بخشی از دارایی‌هایی که دادند پرداخت شود و با بانک صادرات مفاهمه کنیم و بحث از امهال اقساط‌مان بود که به نظرم گام خیلی بزرگی بود. پرونده‌ها هم که اگر انشا الله نتیجه بدهند به نظر من سالی بوده که شاید دو سه مشکل بسیار بزرگ مجموعه برق و انرژی سپهر و در انتها خود خوارزمی امسال حل شده، همچنین به ما کمک می‌کند که در آینده بصورت تخصصی بر فعالیت‌هایمان متمرکز شویم.
در رتبه‌بندی اوضاع‌مان جوری نیست که بیشترین حجم مطالبات را داشته باشیم بلکه نسبت به ظرفیت و وضعیت‌مان، در مقایسه وضعیت نامطلوبی نیست، اما بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان مطالبات داریم. نیروگاه‌‌مان جزو نیروگاه‌های بزرگ است و باید جزو ۵ تا باشیم اما الان جزو ۱۰ تا هستیم؛ اما بقیه موضوع استراتژی هیئت‌مدیره و ماست که با یک‌سری تلاش‌هایی این حجم از مطالبات را کوچک‌تر کنیم. باتوجه‌به زحماتی که هیئت‌مدیره و دوستان کشیدند سال خوبی بوده و فکر می‌کنم تا آخر سال قدم‌های خوبی برداشته شود که مواردی را هم تا الان انجام داده‌ایم.
از طرح‌های توسعه‌ای مجموعه برای سال آتی بگویید. برق و انرژی سپهر در این حوزه چه برنامه‌ها و دستاوردهایی داشته است؟
بحث کلان ما این است که در حوزه انرژی و برق به هلدینگ تبدیل شویم. بحث افزایش سرمایه‌مان است که در حال انجام است، بحث اضافه شدن نیرو پارسه به زیرمجموعه برق و انرژی سپهر که در حوزه تولید پراکنده است، بحثی که در حوزه خدمات، تعمیرات، بهره‌برداری و نگهداری از نیروگاه‌هاست. بحث پنل‌های خورشیدی و انرژی‌های تجدیدپذیر است که نیرو پارسه آن را انجام می‌دهد و چون در سال آینده به فضای کسب‌وکاری ما اضافه خواهد شد نمی‌خواهیم مداخله و موازی‌کاری داشته باشیم. در حوزه تجارت انرژی با تمرکز روی برق چه صادرات، چه ارائه خدمات فروش برق به سایر نیروگاه‌ها هم باتوجه‌به پتانسیلی که در شرکت وجود دارد جدی‌تر ورود خواهیم کرد. در بحث قراردادهای دوجانبه با صنایع بزرگی مثل فولاد، پتروشیمی و سیمان هم کارهایی در حال انجام است و احتمالاً مشتری‌هایی که با آنها طرف حساب هستیم متنوع‌تر خواهند شد.
درباره اقدامات زیست محیطی و تحقق استانداردهای مربوط به انرژی‌های پاک در حوزه تولید برق توضیح بدهید. برق و انرژی سپهر در این حوزه چه دستاوردهایی داشته است؟
همان زمانی هم که مازوت‌مان را پلمپ کردند، ما شاخص‌های زیست‌محیطی را رعایت می‌کردیم. همچنین به شکل کاملاً آنلاین اطلاعات زیست‌محیطی‌مان پایش میشود و قانون هوای پاک و استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت می‌کنیم. از دیدگاه مسئولیت اجتماعی و آینده برق و انرژی خورشیدی قبلاً شرکت تصمیم گرفته دو نیروگاه ۱۰ مگاواتی در استان کرمان احداث کند، در این مسئله چه از نظر پایش لحظه‌ای اطلاعات زیست‌محیطی و بحثی که در نیروگاه‌های خورشیدی است اقدامات مؤثری انجام شده و تمام استانداردهایی که در کشور است را برآورده می‌کند؛ یعنی به این شکل نیست که مشمول اخطار و این بحث‌ها باشیم؛ چرا که تمام استانداردهایی که محیط‌زیست دارد را برآورده می‌کنیم.
